Auguatiello Romano
Dende as rutas d'o este d'o Somontano oscense y piademonte d'a Sierra de Guara, plegan una serie de camins el orichen del qual se remontan a la epoca romana.
A suya antiguidat viene avalada por una serie de toponimos y chacimientos romanos que han feito pensar que o lugar de Quizena se remonta a dito periodo.
Entre istes chacimientos romanos se troba o Puent d'o barranco d'as Canales, tamién clamau auguatiello romano de Quizena. Encara que no existen estudios sobre iste monumento arqueolochico descubierto en a metat d'o sieglo XX, podría datarse en a epoca d'os Gracos (133 a. de C.-121 a. de C.), ya que ye a mesma epoca en el qual se trazó a vía romana entre Ilerda-Osca: ruta romana procedent d'o Este, encara que diferents estudios tamién lo datan en a epoca de Quinto Sertonio (122 a. de C.-72 a. de C.).
Situau a las afueras d'o municipio de Quizena, a 2,5 km. d'a ciudat de Uesca, realizando unas limpiezas d'as ceiquias que irrigan os campos de dito municipio, se troboron as restas d'iste auguatiello romano que abastecía d'augua a la ciudat d'Osca.
O puent d'o barranco d'as Canales ye una d'as obras hidráulicas mas antigas de l'Alto Aragón. a totalidat d'a construcción ye de sillares y en ella s'aprecian diferents modificacions, asinas como a perda de qualques estructuras que condicionan a suya apariencia actual. D'os elementos prencipals, se conservan dos arcos de dimensiones distintas y entre totz dos, as restas d'una pila de 4,20 m. d'amplaria.
L'arco mas chicot mide 2,55 m. de luz y se construyó con similars asentaus con cantos rodados en filadas. Un d'os suyos costaus amaneixe encegau con sillares. O segundo, ye un arco licherament rebaixau, y de mayor amplaria que l'anterior, en concreto 3,60 m. de luz. Se sitúa sobre una estructura a modo de zampeado (firme de cadenas de maderas y macizos de mampostería ta edificar sobre terrenos falsos) formada por grans losas.
Al menos iste zaguer arco ye de fabrica romana y sobre ell s'observan qualques restas que podrían sinyalar a suya función como acueducto. A ixo s'adhibe a tradición entre os quicenenses que por aquí pasaba una antiga ceiquia, que se substituyó por l'aguatiello d'o sieglo XVIII situau auguas alto.
Ta atros autors carece de relación con o transporte d'augua y se tractaría d'un puent romano construiu ta que a calzada superase o desnivel d'o barranco.
As restas que s'han puesto salvar d'a erosión producida por o clima y l'expolio d'investigadors y curiosos que s'han amanau a veyer-lo, se puede observar clarament o que podió estar un monumento de gran grandaria y longaria.