Quizena y o Castiello de Mont Aragón (Uesca) : Historia y cultura d'un lugar
Quizena
Histórica y Cultural

Villa d'Quizena


  • País: Espanya
  • Comunidat Autónoma: Aragón
  • Provincia: Uesca 
  • Comarca: Hoya de Uesca / Plana de Uesca
  • Municipio: Quizena
  • Código postal: 22.191
  • Superficie municipal: 9,7 km.
  • Altitut: 474 m.
  • Habitants: 300 (en 2015)
  • Gentilicio: Quizenero, Quizenense
  • Embotada: Calabaceros, Meloneros

Lugar situau en a Hoya de Somontano a quatre kilómetros de Uesca. Conserva en as suyas carreras y edificios, en a suya entorno natural y en a presencia monumental d'o Castiello de Montaragón, rasgos imborrables d'historia milenaria.  

Historia:

Paisajes de plans, colinas, ríos que acullió a la civilización romana. Quizena se fundó como villa rural que abastecería a Osca, accesible por calzadas que hue seguimos por losas y puents. O suyo nombre puede haber a un hito, un numero en vías romanas.


O devenir trayó a os visigodos y musulmans, dimpués conquerius por os primers aragoneses, reis cristianos, que marcoron a historia d'o lugar. 

En 1086, por deseyo d'os reis Sancho Ramírez y Pietro I, que tanto favoreixioron o puesto de "Kezena", pasó a perteneixer a la poderosa abadía de Montaragón, con totz os suyos termins (y excepción feita de bellas partes).



D'istas partes, Pietro I dió o lugar en 1096, con excepción de dos heredades que heba prometiu, respectivament, a Fortuño Ariel y a la condesa donya Sancha. Ista donaría a suya parte posteriorment a las monchas de Santa Cruz d'a Serós. 



 

Quizena, pasó dimpués a Alfonso o Batallador, que metió o puesto baixo a tutela d'a suya esposa donya Urraca I de León.


 

En 1266, l'Obispo de Uesca (Domingo de Sola: 1253-1289) expulsó a os mudeixars de Quizena, y iste mesmo anyo, l'Abad Montaragonense Chuan, atorgó a la Villa de Quizena una serie de Privilegios, replegaus en a Carta Puebla, custodiada en o Archivo Historico Nacional.



En 1391, o Rei Chuan I d'Aragón vendió Quizena definitivament a l'abadiado de Montaragón, d'el protección del qual no salió nunca mas.

En a epoca d'os Reis Catolicos, a zaguers d'o sieglo XV, a Villa de Quizena contaba con 13 "fuegos" (casas u fogars).

En 1628, don Pietro de Suelves fació una fundación ta dotar doncellas pobras y honestas en o suyo matrimonio.

En 1646, a familia Ciria que tenió gran influencia en  os tiempos de Felipe IV, se retiró a o suyo casal que poseyoron en Quizena ta librar d'a peste.

Entre 1712 y 1731, l'abad de Montaragón, don Pietro Cayetano Nolivos, pagó a construcción d'a Ilesia de Quicena. 

En 1858, estió reparada a parroquia d'o lugar.

En a Guerra Civil (1936-1939), o lugar de Quizena estió asediau por o bando republicano. O retablo d'a Ilesia Parroquial de conchunta con muitas obras d'arte que en ella se custodiaban, estioron extraidas d'o tempo, apiladas en a plaza d'o lugar y quemadas. 

A ilesia estió disparada, s'usó como almacén d'armamento y finalment se quemó. a Ilesia no se desplomó por completo a causa d'os robustos muros que a sustentan.

A immensa mayoría d'os documentos conservaus en o Concello de Quizena estioron destruius entre a Guerra, motivo por o qual tasament quedan restas de documentación anterior a 1940

En ista contienda, dos monumentos de Quizena estioron de vital importancia: a ermita de San Pietro mártir y o Castiello de Montaragón, que sirvioron de trincheras ta soldaus de totz dos bandos.



Urbanismo:

As viviendas forman chicotas mazanas, son poco voluminosas y construidas sobre piedra, tapial y, en menor medida, rechola, destacando enormes portiadas con arco de meyo punto. 


A zaguers d'o sieglo XX o nuclio urbano s'estió extendendo con a venda de terrenos t'a edificación de chalets y urbanizacions.



A prencipios d'iste sieglo XXI, s'han iu acometidendo obras de millora en os accesos a o lugar de Quizena, en as suyas carreras y edificios prencipals. 

S'han incorporau obras civils nuevas como; o nuevo concello, as piscinas municipals y o Parque Chabier Tomeo.

Este sitio web fue creado de forma gratuita con PaginaWebGratis.es. ¿Quieres también tu sitio web propio?
Registrarse gratis